Processtap 2: gemeente als werkgever

Oriënterend onderzoek

In dit geval moet de gemeente ook zorgen dat het oriënterend onderzoek zoals wordt bedoeld in artikel 4.10, lid 2, van het Arbeidsomstandighedenbesluit wordt uitgevoerd.

Ook hiervoor geldt dat er in de eerste plaats geïnventariseerd kan worden in hoeverre OO een gevaar/risico vormt bij de werkzaamheden. Mocht uit deze inventarisatie blijken dat dit niet het geval is, dan hoeven er ook geen aanvullende maatregelen c.q. onderzoeken te worden gedaan.

Ingewikkelder wordt het als er sprake is van een opdrachtgever-opdrachtnemer relatie.

Volgens artikel 3 en artikel 5 van de Arbeidsomstandighedenwet en artikel 4.1b van het Arbeidsomstandighedenbesluit moet de werkgever:

• invulling geven aan de zorgplicht voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers (artikel 3 van de Arbeidsomstandighedenwet en artikel 4.1b van het Arbeidsomstandighedenbesluit)
• risico voor werknemers inventariseren en evalueren (RI&E, artikel 5)

Een gezamenlijke taak
Het zich vergewissen door de opdrachtgever doet niet af aan de eigen verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer voor gezond en veilig werken. Het betekent ook niet dat een opdrachtgever alles zelf hoeft uit te voeren. Bij een geïntegreerde contractvorm kunnen hierover bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt in het contract met de uitvoerende partij. Daarbij blijft de eindverantwoordelijkheid wel bij de opdrachtgever berusten. Terwijl de individuele werkgever zich richt op de gevaren en risico’s verbonden aan de werkzaamheden van zijn personeel, richt de opdrachtgever zich op gevaren en risico’s die meerdere of alle partijen op of naast de bouwplaats raken.

Hoewel de werkgever dus altijd een zorgplicht heeft, moet in dit geval de opdrachtgever het oriënterend onderzoek zoals wordt bedoeld in artikel 4.10, lid 2, van het Arbeidsomstandighedenbesluit uitvoeren. Volgens de toelichting op het betreffende artikel moet de opdrachtgever altijd de kans op aanwezigheid van OO (als hij daar kennis van heeft of kan hebben) vermelden bij het uitbrengen van een verzoek om offerte.

Nader onderzoek

Net als opdrachtgevers hebben ook werkgevers een taak om te zorgen dat er nader onderzoek wordt uitgevoerd wanneer het oriënterend onderzoek uitwijst dat er een mogelijk gevaar voor werknemers is (zie processtap 2). Artikel 4.10, lid 3 van het Arbeidsomstandighedenbesluit: Indien het oriënterend onderzoek de mogelijke aanwezigheid van ontplofbare oorlogsresten die gevaar kunnen opleveren voor de veiligheid of gezondheid van werknemers niet uitsluit wordt een nader onderzoek ingesteld.

Als er alleen een werkgever is, is het duidelijk wie deze wettelijke taak moet uitvoeren: de werkgever.

Ook hier wordt het pas ingewikkeld wanneer er sprake is van een opdrachtgever-opdrachtnemer relatie. Zoals uit de toelichting op artikel 2.26 van het Arbeidsomstandighedenbesluit en het blauwe kader in paragraaf 4.2.1 blijkt hoeft de opdrachtgever niet alle veiligheidsmaatregelen zelf uit te voeren en blijft de werkgever (mede-)verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid van werknemers.

Daarom geldt voor OO dat de opdrachtgever, hoofdaannemer en eventuele onderaannemer vooraf moeten bepalen wie het nader onderzoek verricht en hoe de kosten worden verdeeld (zie de toelichting op artikel 4.10 van het Arbeidsomstandighedenbesluit). In die afspraken kan staan dat de opdrachtgever nader onderzoek heeft uitgevoerd en in dat geval hoeft de opdrachtnemer als werkgever dus geen nader onderzoek zelf uit te voeren. De werkgever heeft altijd als taak om met gezond verstand naar de arbeidsrisico’s te kijken en dus ook naar het risico van OO. Als de opdrachtgever het risico volgens de opdrachtnemende werkgever op onvoldoende wijze mitigeert moet de werkgever zelf maatregelen nemen of afzien van de opdracht.

Eenmaal op de bouwlocatie is de opdrachtnemende werkgever verplicht tot medewerking aan en naleving van het overkoepelende V&G plan voor de werkzaamheden (zie paragraaf 4.2.1 en 4.2.2) volgens artikel 2.35, lid 3, van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Dus ook aan de voorgeschreven beheersmaatregelen moet de werkgever zich conformeren.