Rollen, taken en bevoegdheden

Binnen het speelveld van ontplofbare oorlogsresten (hierna; OO) zijn een aantal spelers actief. Uiteraard de gemeenten en de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD). Maar ook het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, diens inspectie, de onderzoeksbureaus voor opsporing, de nationale politie, aannemers, et cetera.

Het is goed dat ieder een duidelijk en eenduidig beeld heeft van de eigen rol en die van anderen voor wat betreft de taken en bevoegdheden over OO.

Gemeentelijke taken en bevoegdheden

In een desktopstudie zijn de rollen, taken en bevoegdheden uitgezocht van gemeenten in relatie tot OO. Zie de resultaten van de studie Verkenning gemeentelijke taken en bevoegdheden rond Ontplofbare Oorlogsresten.

De gemeente kan drie verschillende rollen innemen binnen het werkveld met OO:

1. Als bevoegd gezag in het kader van de openbare orde en veiligheid
2. Als opdrachtgever voor werkzaamheden in de bodem
3. Als werkgever voor personeel dat werkzaamheden in de bodem uitvoert

Voor de rollen 2. en 3. geldt dat ook andere partijen dan een gemeente deze rol kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld een mede-overheid, een ontwikkelaar of een aannemer.

De gemeentelijke rollen, taken en bevoegdheden zijn via een matrix ontsloten. Het proces van (voor)onderzoek tot en met ruiming is ingedeeld in vijf fasen. Per fase kan de gebruiker inzicht krijgen in de taken en bevoegdheden die passen zij zijn of haar rol. Zie de matrix Rollen, taken en bevoegdheden gemeenten.

Overige partijen

In het proces van opsporen en ruimen van OO hebben ook andere partijen als de EODD en opsporingsbureaus een taak en/of bevoegdheid. Waar deze taken en bevoegdheden beginnen en eindigen, hoe deze doorwerken in de keten wordt onderzocht in een onderzoek naar ketenverantwoordelijkheid en aansprakelijkheden dat het kenniscentrum is gestart. In de tussentijd is onderstaande beschrijving beschikbaar.

Opdrachtgever

Een opdrachtgever kan ook de gemeente zijn. In het geval van werkzaamheden in de openbare ruimte, bijvoorbeeld bij de vervanging of aanleg van riolering. Maar het kan ook een private partij zijn die vastgoed bouwt of een nutspartij die opdracht geeft om kabels of leiding te leggen. Ook een aannemer die zijn opdracht weer gedeeltelijk in onderaanneming weglegt bij een andere partij is een opdrachtgever.

Uitvoerende opdrachtnemer

De uitvoerende opdrachtnemer is de private partij die het project gaat realiseren, en daarmee te maken krijgt met risico’s voor de arbeidsveiligheid voortvloeiend uit de mogelijke aanwezigheid van OO. Volgens de arbowet- en regelgeving moet de opdrachtgever zich ervan vergewissen dat de uitvoerende opdrachtnemer de werkzaamheden veilig kan uitvoeren. Ook dit kan een gemeente zijn als werkgever van personeel. Denk dan aan personeel dat op een begraafplaats werkt of de medewerkers van de groenvoorziening in een gebied waarvan delen verdacht zijn op het aantreffen van OO.

Opsporingsbureaus

Opsporingsbedrijven en adviesbureaus zijn gespecialiseerd in het opsporen van OO. Deze bedrijven voeren vooronderzoeken, projectgebonden risicoanalyses en detectie- & benaderwerkzaamheden uit. Hiertoe beschikken zij over specialistische middelen, personele kwalificaties en de juiste certificaten. Opsporingsbedrijvenmoeten zijn gecertificeerd volgens het CS-OOO (zie 3.2.2). Adviesbureaus, die geen veldwerkzaamheden verrichten, zijn niet wettelijk gecertificeerd. Vaak beschikken deze bureaus over specifieke vrijwillige proces- of productcertificaten voor het uitvoeren van bureaustudies.

Defensie

De EODD is de enige instantie in Nederland die bevoegd is voor het ruimen van OO. De EODD zorgt voor het uiteindelijk verwijderen of vernietigen van aangetroffen OO. Zie ook het praktijkverhaal over de EODD.

Arbeidsinspectie

De Nederlandse Arbeidsinspectie houdt toezicht op de naleving van de Arbowet- en regelgeving, waaronder ook het veilig werken met OO valt.

Team Explosieven Veiligheid Politie

Het Team Explosieven Veiligheid (TEV) komt in actie bij de vondst van een explosief of verdacht pakketje. Dus ook als het gaat om OO bij een toevallige vondst. Als opsporingsbedrijven bij gerichte zoekacties OO vinden, melden ze dit direct bij de EODD. Dat is anders bij meldingen van toevalsvondsten, die komen binnen bij de TEV van dienst via de meldkamer. De TEV coördineert en zet de melding uit, een EV'er gaat ter plaatse kijken. Betreft het daadwerkelijk een explosief? Dan volgt een risico-inschatting en bepaalt de EV'er samen met de EODD welk type melding het wordt. Zie ook het praktijkverhaal over de TEV.